Teraryum, bir takım bitki türleri ve bazı hayvanlar için oluşturulan bir ekosistemdir. Modern teraryumların geçmişi 1830’lu yıllara dayanır. İngiliz botanist Nathaniel Bagshaw Ward, raslantısal bir şekilde kavanozların içinde bulunan topraktan yeşeren bitkilerin gelişimlerini izleme olanağı bulmuştur ve Londra’nın pis havası yüzünden hayatta kalamayan bitkilerini koruma amacıyla bu kavanoz sisteminden esinlenerek kendi yöntemini geliştirmiştir. Teraryumların ilk örneği olan bu sistemin adı Wardian Case olarak tarihe geçmiştir.
Günümüzde teraryumlar bazı egzotik, tropikal fazla nem isteyen bitkilerin bakılması için, bazı sürüngenler için yaşam alanı olarak kullanılmaktadır. Teraryumlar her ne kadar birer hoş dekor objesi olsa da aslında bir ekosistem oldukları unutulmamalıdır.
Günümüzde teraryumlar açık ya da kapalı sistem olarak hazırlanabilir. Açık sistem dediğimiz teraryumlar; normal bir fanus düşünün üzerinde herhangi bir kapak yok, kapalı sistem dediğimiz ise üzerinde bir kapak ya da streç film olan teraryumlardır. Bitki seçmeden önce iyice araştırarak teraryuma en uygun bitkileri listeleyin ve camınızı, içerisine koyduğunuz toprağı bitkinin ihtiyaçlarına göre hazırlayın.
Işık
Teraryumlarda ışık konus oldukça hassastır. Cam içerisinde bitkileri muhafaze ettiğinizi unutmayın. Cama direk güneş vurması bitkilerinizin yanmasına sebep olabilir. Teraryumlar asla direk güneş ışığı alan pencere önlerine koyulmamalı, gölgeli bir alan, filtreli ışık alan bir yer ya da yapak ışık seçilmelidir. Pencere camından yansıyan güneş, teraryum camına da yansıma yaptığı takdirde içinde bulunan bitkileriniz yanma tehlikesiyle karşılaşır. Bu sebeple teraryumunuzu aydınlık ama direk güneş ışığı almayan bir yere koymanız daha iyidir.
Belirli zaman aralıklarında teraryumun yönünü ışığa doğru değiştirmek, içindeki bitkilerin eşit şekilde büyümesini sağlar. Bu yön değiştirme işlemini yapmazsanız bitkileriniz hep bir yöne doğru büyür.
Sulama
Teraryum nasıl sulanır en çok karşılaştığımız soru diyebilirim.
Bu konuya da şöyle açıklık getirelim.
Her bitkinin ihtiyacı olan bir nem, su oranı vardır. Teraryumunuza koyduğunuz bitkinin isteğine göre teraryum sulaması yapmalısınız. Ama bu mantık kapalı sistemlerde pek geçerli değildir. Kapalı sistem teraryum, içerisindeki suyun buharlaşması ve tekrar toprağa dönmesini esas aldığından çok az sulama ile uzun süre bitkilerin su ihtiyacını karşılayabilir. Teraryumun bulunduğu alana da bağlı olarak sulama oranına sizin gözlem yaparak karar vermeniz gerekir. Örneğin içerisinde Fittonya, Sarmaşık ve Arap saçı bulunan kapalı sistem bir teraryumunuz var. Bu bitkilerin hepsi nemli ortam sevdiğininden, toprağın nem oranını hep yüksek tutmalısınız. Bu konuda nasıl karar vereceğinizi bilmiyorsanız, internet üzerinden ya da bir akvaryumcudan nem ölçen küçük bir alet edinip teraryumunuzun bir köşesine koyarak kendinize bir kılavuz oluşturabilirsiniz. Eğer teraryumunuzun camında çok fazla damlacık oluyorsa bu çok suladığınız anlamına gelir ve bir kaç saat kapağını açık bırakarak nemin dışarı çıkmasını sağlamanız gerekir.
Havalandırma
Kapalı sistem teraryumlar muhakkak havalandırmaya ihtiyaç duyar. Çok sıcak ya da çok soğuk olmayan ortamlarda ve zamanlarda teraryum kapağınızı ya da üzerine çektiğiniz streç filmi açarak havalandırmalısınız. Havalandırmadan yıllarca kapalı kalan teraryumlardan her zaman bahsedilir fakat bitkilerin sağlıklı gelişimi için biz teraryumunuzu belli zamanlarda havalandırmanızı öneriyoruz. Bu hem fazla nemin dışarı çıkması açısından hem de teraryumun içindeki gaz döngüsünün değişmesi açısından önemlidir.
Bakım
Teraryumunuzu ilk yaptıktan sonra sistemin oturma sürecinde iyi bir gözlemci olmalısınız. İlk dikimde fazla neme dayanamayan, yer değiştirdiği için hemen uyum sağlayamayan bitkiler çürüme yapabilir. Teraryum içerisinde bu bitkileri barındırmamalı ve çürüyenleri çıkarmalısınız. Sonraki dönemlerde ise bitkilerinizin aşırı büyümesi durumunda bir makas yardımıyla budama yapabilir ve budadığınız bitkileri başka bir saksıda köklendirerek terkar teraryumunuza dikebilir ya da farklı bir yerde büyütebilirsiniz. Teraryumunuza asla besin ya da gübre vermemelisiniz. 1-2 sene sonunda bitkilerinizin büyümesinin durduğunu farkettiğinizde, bitki köklerini çok rahatsız etmeden teraryumun içinden biraz toprak alıp sonra üzerine yeni toprak eklemesi yapabilirsiniz. Bitkilerinizin budama, kurumuş yapraklarını temizleme işlemlerini ihmal etmeyin. Teraryum camınız çok kirlendiğinde nemli deterjansız bir bezle temizleyebilirsiniz.
Teraryumunuzun sağlıklı büyümesi sizin gözlemlerinizle mümkündür. Sabırlı olun ve bitkilerinizin ihtiyaçlarını anlamaya çalışın. Bitkilerin görünümüne dikkat edin ve sağlıklı büyüme koşullarını yakaladığınızda neyi doğru yaptığınızı not edin. Teraryumunuzun gelişimini belirli aralıklarla tarih yazarak not etmek gözlemlerinizi değerlendirmenizi kolaylaştıracaktır.
Teraryum nasıl yapılır? sorusuna yanıt arıyorsanız, uygulamalı workshop’umuza katılarak teraryum yapmayı öğrenebilirsiniz. Detaylar için tıklayın…